W anima i animus koncentrują się te cechy płci przeciwnej, które istnieją w każdym człowieku. Anima to ukryta w każdym mężczyźnie kobieta, a animus to mężczyzna ukryty w każdej kobiecie.
W mężczyźnie anima jest ośrodkiem emocjonalnych, instynktownych i intuicyjnych elementów jego osobowości. Archetyp ten utworzony jest z konglomeratu wszystkich kobiet, jakie ów mężczyzna znał w swoim życiu, zwłaszcza matki. Połączenie się z anima pozwoli mężczyźnie rozwinąć jego wrażliwą, spontaniczną i receptywną naturę. Pomoże mu stać się mniej agresywnym, a bardziej czułym, wielkodusznym i wyrozumiałym. Natomiast tłumienie w sobie cech kobiecych doprowadzi do uporu, brutalności, zatwardziałości, a czasem do nieodpowiedzialności i pijaństwa.
Animus w kobiecie działa bardzo podobnie. Umiejętność rozsądnego ryzyka, podejmowanie szybkich decyzji, siła charakteru, kierowanie się rozsądkiem, niezależność i pewność siebie to męskie cechy zawarte w jej animus. Gdy kobieta lekceważy ten aspekt swojej natury, staje się marudna, płaczliwa i zagubiona.
Kiedy człowiek pogodzi się z faktem istnienia w sobie anima i animus, lepiej będzie rozumieć płeć przeciwną i w pełni rozwinie potencjał własnej osobowości.
W snach anima pojawia się mężczyźnie w postaci kobiety bez twarzy lub z twarzą mu nie znaną. Kobiecie animus ukazuje się we śnie jako grupa mężczyzn lub jeden mężczyzna obdarzony kontrastującymi ze sobą cechami. Ponieważ anima i animus są wynikiem transformacji cienia, pojawieniu się któregoś z tych archetypów we śnie może towarzyszyć napływ do świadomej osobowości sprzecznych nieświadomych impulsów.
Lecz istnieje pozytywna strona tej sytuacji. Chociaż w życiu człowieka może wystąpić okres zakłóceń w normalnych wzorcach zachowania, pojawienie się anima i animus wskazuje, że właśnie trwa integracja osobowości, co Jung nazwał „procesem indywiduacji”.